„Hvor mange udlændinge har Island i øvrigt taget imod?“ spyr Pia Kjærsgaard.

The population of Iceland at the end of the second quarter of 2018 was 353,070... Foreign citizens were 41,280, or 11.7% of the total population, at the end of the quarter. (Statistics Iceland)

Þeir sem skrifa nafnlausar háðsgreinar um opinber mál á Íslandi eru mestmegnis gungur og aumingjar, og ekki þess virði að lesa. Andríki, AMX, Morgunblaðsleiðararar eru það sem kemur upp í hugann.

Það er hins vegar merkilegt að fólk sem gerir hvað mest af þessu er yfirleitt lengst til hægri í pólitíkinni, fólk með valdið á bak við sig, fólk úr Sjálfstæðisflokknum, fólk sem hefur hvað allra minnst að óttast þótt það væli ad nauseam um meinta kúgun ríkisvaldsins.

En þetta fólk er nógu óttaslegið til þess að skrifa ekki undir nafni. Það óttast eitthvað, en þetta eitthvað er ekki ríkisvaldið. Það óttast réttilega vanþóknun þeirra sem það deilir samfélagi og náumhverfi með, óttast að vera dæmt fyrir sínar ömurlegu skoðanir af nágrönnum, samstarfsmönnum, vinum, fjölskyldu. Kannski einhver von í því.

Þegar ég fór að kjósa í sveitarstjórnarkosningunum í sendiráðinu í Berlín um daginn stílaði ég óvart umslagið á Sýslumanninn í Reykjavík. Daman í sendiráðinu leiðrétti þetta hjá mér. Sýslumaðurinn á höfuðborgarsvæðinu var það víst. Í tvöhundruð og fokkíng einum. Tvöhundruð og einum í fokkíng Kópavogi.

Ég spurði hana af hverju Reykjavík hefði ekki lengur sitt eigið sýslumannsembætti. "Sennilega vegna sparnaðar," svaraði hún. "Þeir sameinuðu þessi embætti."

"Reykjavík er stærsta sveitarfélagið og þar búa flestir. Af hverju spöruðu þeir ekki með því að láta Kópavogsbúa fara til Reykjavíkur, frekar en að senda Reykvíkinga í Kópavoginn?" spurði ég.

Við þessu hafði hún ekkert svar.

En þetta er góð spurning. Allt þetta úthverfapakk í Kópavogi keyrir um á bílum, enda hverfið bókstaflega hannað fyrir hinn heittelskaða einkabíl stolta Sjálfstæðismannsins. Af hverju keyra þeir ekki til Reykjavíkur, frekar en að bíllausir Reykvíkingar séu píndir til þess að taka strætó í þetta sálarlausa, guðsvolaða Smárahverfi?

Sýslumannsembættið er farið, pósthúsið er að fara, allt krökt í lundabúðum og okurverslunum, og ferðamenn bókstaflega kúka í görðunum okkar. Og svo erum við með verstu áfengisverslun á höfuðborgarsvæðinu, með ömurlegu úrvali og hræðilegum opnunartímum. Hart þykir mér vegið að okkur miðborgarfólki!

Sú tilhneiging að nota „passive mode“ í töluðu og rituðu máli er mesta meinsemd íslensku okkar tíma, verri en sletturnar, verri en málvillurnar.

Í vinnunni sé ég þessa úrkynjun alls staðar í íslensku samfélagi: í fréttum, fréttatilkynningum og opinberum skjölum, í viðtölum við talsmenn stofnana og fyrirtækja, hreinlega alls staðar. Enginn virðist nokkurn tímann gera neitt eða ætla að gera eitthvað. Hlutir eru bara „gerðir“ eða „unnið verður“ að einhverju. Mjög þægilegt að enginn sé gerandi því þá ber enginn ábyrgð.

Heilu fréttirnar eru jafnvel skrifaðar í passífum stíl.

„Greint hefur verið frá því að til standi að endurskoða innheimtu veiðigjalda.“ (RÚV)

Hver greindi frá því? Hvenær stendur það til? Hvers eðlis er endurskoðunin? Af hverju er verið að gera þetta? Hver ber ábyrgð á þessu?

Það veit ég ekki. Hlutir „gerast“ bara í kerfinu ógurlega og órannsakanlega, og síðan er „greint frá því.“ Guð forði okkur frá því að benda á embættismennina, pólitíkusana, lögfræðingana, banksterana og Excel-glæponana sem öllu stjórna og ráða og stela. Neinei, hitt og þetta „stendur til“ eða „hefur verið gert.“ Og það „hefur verið greint frá því.“ Þetta er andstyggileg úrkynjun hugsunar og tjáningar.

Orwell hafði heilmikið til síns máls í ritgerðinni frægu um stjórnmál og enska tungu:

„If thought corrupts language, language can also corrupt thought. A bad usage can spread by tradition and imitation, even among people who should and do know better. The debased language that I have been discussing is in some ways very convenient... a continuous temptation.“

Nú þegar KPMG-PricewaterhouseCoopers töflureikniliðið hefur í allri sinni óþrjótandi visku ályktað að best sé að leggja niður fornnorræn tungumál og fræði við Kaupmannahafnarháskóla, hví stökkvum við Íslendingar ekki á tækifærið? Bjóðumst til þess að taka við Den Arnamagnæanske Håndskriftsamling í heild sinni, reddum Excel-bókhaldinu hjá gamla nýlenduveldinu.

Annað hvort verður þetta svo niðurlægjandi fyrir okkar fyrrum lénsherra að þeir hugsa sinn gang, eða Ísland fær allar þessar gersemar í hendurnar og verður langbesta setur fornnorrænna fræða um ókomna tíð. Win-win!

Sannur maður fólksins. Það gerist náttúrulega ekki alþýðlegra en að slá um sig með smá latínu.

Um þessar mundir er ég að horfa á Ken Burns heimildarþættina um stríðið í Víetnam. Ágætir þættir, svosem, en það fer alltaf í taugarnar á mér hvernig Ameríkanar fjalla um tilgangslausu stríðin sín í fjarlægum löndum. Þeir mæta á svæðið gjörsamlega glórulausir, enda á því að brenna þorp, nauðga konum, drepa börn og gamalmenni, sprengja allt í tætlur og eyðileggja landið varanalega með eiturefnum á borð við sneytt úran og Agent Orange. Síðan framleiða þeir allar þessar sjálfhverfu vælukjóakvikmyndir um hve hrikalega erfitt þetta var fyrir bandarísku hermennina. Greyið þeir, að þurfa að upplifa annað eins!

Annar dagurinn í Búdapest og borgin er þegar komin á listann minn yfir fegurstu borgir Evrópu ásamt Prag, Vín og Edinborg. Gotneska þinghúsið er ein glæsilegasta bygging sem ég hef augum borið.

Ætli Viktor Orban og vinir hans í Fidesz sitji þar nú og bruggi ráð um að vega að lýðræði og frjálslyndi hér í landi? Ætli útlendingahatarinn Viktor viti að nafni hans, ungverjinn Orban, smíðaði risafallbyssuna sem sprengdi niður veggi Konstantinopel fyrir Mehmed tyrkjasoldán á 15. öld?

Sadly, the Danes, of all people, are scrapping their Old Norse and Old Danish university programs. Madness!

From Ragnarǫk at the University of Copenhagen:

It is very obvious that the managerialist, pro-business, pro-free-market assault on universities is the major contributing factor ... One might try to address the KPMGs and PricewaterhouseCoopers of this world on their own terms, and make a case for why studying a small language does make you a better employee. But I’m not terribly interested in doing so:

1) I’m not at all convinced that captains of industry really know what they want

2) even if they did, I’m not convinced they would stick to it – the Tony Blair government in the UK spent years getting universities to offer vocational courses, often working closely alongside industry to design them, and many industries now aren’t interested in students who studied those courses,

3) even if they did know what they want, even if they could stick to it, there’s no reason to believe that what’s good for capitalism would be good for human happiness.